Η ερώτηση που κάνει ο καθένας στον εαυτό του όταν βλέπει για πρώτη φορά Capoeira είναι η εξής: είναι πάλη ή χορός; Ή μήπως είναι απλά ένα παιχνίδι; Φυσικά η απάντηση είναι ότι είναι και τα τρία αλλά και πολλά περισσότερα. Πρόκειται για μία ιδιαίτερη μορφή σωματικής και πνευματικής άσκησης, που δρα σε πολλά επίπεδα, προσφέροντας ασύγκριτα οφέλη τόσο για την υγεία, όσο και για τη γενικότερη ευεξία των συμμετεχόντων.
Οι λέξεις κλειδιά για την Capoeira είναι δημιουργικότητα, αυτοσχεδιασμός, φαντασία και ομορφιά. Υπάρχουν όμως και άλλα, εξίσου σημαντικά, όπως τελετουργία, κίνδυνος και καμιά φορά ακόμα και βία.
Είναι πράγματι δύσκολο να ορίσουμε την Capoeira. Για κάποιον αόριστο λόγο, τα παραδείγματα δεν ταιριάζουν τελείως. Και είναι αδύνατον να την κατατάξουμε σε γνωστές και καθιερωμένες κατηγορίες - χορός, πάλη, πολεμική τέχνη κλπ. Οι ασκούμενοι σχηματίζουν ένα κύκλο (roda) και ο καθένας με τη σειρά του παίζει ένα μουσικό όργανο, τραγουδούν και χορεύουν, με τους ρόλους τους να εναλλάσσονται. Ο χορός τους όμως μοιάζει σαν πυγμαχία, ένα ασταθές ακροβατικό παιχνίδι με προσποιητές επιθέσεις και υπεκφυγές, κλοτσιές στον αέρα και ανάποδες κινήσεις με τα χέρια στο πάτωμα. Ωστόσο είναι η μουσική, άλλες φορές αργή και σταθερή και άλλες φορές γρήγορη και ζωντανή, που οδηγεί την Capoeira.
Το δικό μας δυτικό μυαλό, συνηθισμένο να αναλύει λεπτομερώς και να κατατάσσει αντικείμενα, ανθρώπους και γεγονότα σε συγκεκριμένες και καθιερωμένες κατηγορίες, δυσκολεύεται να συλλάβει και να καταλάβει τι πραγματικά γίνεται: Όμως εάν αφήσουμε τη φαντασία μας ελεύθερη, πιθανόν να μπορέσουμε να αντιληφθούμε ενστικτωδώς τι συμβαίνει: Είναι κάτι που έχουμε βιώσει πιο παλιά, όντας παιδιά, όταν παίζαμε και ήμασταν τελείως απορροφημένοι από τα παιχνίδια που δημιουργούσαμε με τους φίλους μας.
Οι λέξεις κλειδιά εδώ είναι δημιουργικότητα, αυτοσχεδιασμός, φαντασία και ομορφιά. Υπάρχουν όμως και άλλα, εξίσου σημαντικά, όπως τελετουργία, κίνδυνος και καμιά φορά ακόμα και βία.
Ο χορός των επαναστατημένων σκλάβων
Η Capoeira είναι βραζιλιάνικη και γεννήθηκε από τους νέγρους της εργατικής τάξης της Βραζιλίας. Υπάρχουν πολλοί μύθοι και λαικές παραδόσεις, σχετικά με την καποέιρα, η πιο έγκυρη εκδοχή είναι πως πριν από τέσσερις αιώνες, οι αφρικανικές φυλές Mπαντού μεταφέρθηκαν από την Aγκόλα στη Bραζιλία ως σκλάβοι. Στην Mπαΐα συγκεκριμένα, οι φυλές αυτές ζούσαν αποκλειστικά μέσα σε φυτείες καπνού και ζαχαροκάλαμου και ήταν αφόρητα καταπιεσμένες. Aνέπτυξαν σταδιακά ένα φαινομενικά παράξενο χορό, εμπνευσμένο από τις κινήσεις των ζώων της ζούγκλας, που μέσα του όμως έκρυβε δυναμικές τεχνικές αυτοάμυνας. Kατάφεραν, δηλαδή, να καμουφλάρουν τις πολεμικές κινήσεις μέσα στις χορογραφίες. Έτσι, η πολεμική τέχνη, ο χορός και το τραγούδι αγκαλιάστηκαν και ονομάστηκαν καποέιρα. Oι σκλάβοι γίνονταν σταδιακά μαχητές μέσα στις χορογραφίες. Έτσι, η πολεμική τέχνη, ο χορός και το τραγούδι αγκαλιάστηκαν και ονομάστηκαν καποέιρα. Oι σκλάβοι γίνονταν σταδιακά μαχητές χωρίς όπλα, αλλά με άκρατη αυτοπεποίθηση και θανατηφόρες τεχνικές.
Η Φιλοσοφία της Capoeira
Η Capoeira είναι μια τέχνη που ασκεί έντονη έλξη στα άτομα. Όντας πλούσια σε κινήσεις ρυθμίζει την ανάπτυξη της φυσικής και ψυχολογικής δομής καθώς και την ικανότητα αντίληψης χώρου, τον μηχανικό συγχρονισμό κινήσεων, την δεξιότητα, την λογική σκέψη, την μουσική και φωνητική αντίληψη μεταξύ άλλων.
Η ίδια η δυναμική της roda είναι διδακτική, αφού ακόμα και η θέση των παικτών αποκαλύπτει την σχέση ισότητας μεταξύ των μαθητών. Μιας και κανένας δεν μπορεί να παίξει Capoeira μόνος του, γίνεται εμφανές το συναίσθημα της συλλογικότητας που είναι πολύ σημαντική για την διαδικασία της διδασκαλίας. Εκτός αυτού, τα τραγούδια διηγούνται ιστορίες ενός λαού, και διδάγματα ζωής από πραγματικά ή απλώς φανταστικά γεγονότα.
Όπως στην ζωή μας, έτσι και η Capoeira είναι ένα παιχνίδι στο οποίο πρέπει να παλέψουμε για να εξελιχθούμε και να επιτύχουμε. Λόγω του ότι δεν είναι μια ατομική πάλη, μας βοηθά να αντιληφθούμε ότι χρειαζόμαστε τον άλλο για την προσωπική μας επιτυχία. Το σύστημα διαβάθμισης, αποτελούν οι ζώνες τις οποίες λαμβάνουν οι μαθητές στο αποκορύφωμα της εκμάθησής τους, κατόπιν εκτίμησης των καθηγητών τους. Με τον τρόπο αυτό, μαθαίνουν να θέτουν στόχους και να προαπαθούν να τους επιτεύξουν όπως ακριβώς συμβαίνει στην πραγματική ζωή.
Για ποιους ενδείκνυται
Για όσους αντιμετωπίζουν κυκλοφορικά προβλήματα
Οι κινήσεις της καποέιρα προβλέπουν συνεχή εκγύμναση των μυών των ποδιών, ακόμα και αυτών που δεν χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα, όπως του γαστροκνημίου. Πρόκειται για σημαντικές ασκήσεις, αφού καθώς συσπώνται οι συγκεκριμένοι μύες, ασκούν πίεση στις φλέβες σπρώχνοντας το αίμα προς την καρδιά.
Για όσους υποφέρουν από κατάθλιψη
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της καποέιρα είναι ότι πρόκειται για μία διασκεδαστική δραστηριότητα. Είναι ένα ευχάριστο και ξέγνοιαστο παιχνίδι, στο οποίο συμμετέχουν πολλά άτομα, που χορεύουν και τραγουδάνε παρέα. Η ενασχόληση με αυτήν λοιπόν αποτελεί μία τονωτική ένεση καλής διάθεσης και ευεξίας.
Για όσους αντιμετωπίζουν μυϊκές δυσκαμψίες
Η καποέιρα επικεντρώνεται στη διάταση των μυών. Οι διατάσεις αυτές συμβάλλουν στην καταπολέμηση των μυϊκών εντάσεων και των δυσκαμψιών των αρθρώσεων.
Για όσους δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις
Η καποέιρα μοιάζει με το σκάκι, αφού οι συμμετέχοντας πρέπει να μάθουν να κινούν το σώμα τους σαν να είναι ένα σύνολο από πιόνια. Κάθε φορά, πρέπει να αναζητούν την καλύτερη επιλογή κίνησης τόσο για τον εαυτό τους, όσο και για τον παρτενέρ τους. Ως άσκηση λοιπόν ευνοεί την ανάλυση της κατάστασης και τον εντοπισμό της κατάλληλης στρατηγικής. Έτσι, οι συμμετέχοντες γυμνάζουν το μυαλό τους και την ικανότητα συλλογισμού και επιχειρηματολογίας.
ΤΑ ΣΤΥΛ
CAPOEIRA ANGOLA: είναι αναγνωρισμένη ως το πιο παραδοσιακό στυλ.. Σε αυτό το στυλ αναζητείται μια σύνδεση με τα έθιμα των παλαιών mestre και δεν γίνονται αποδεκτές επιρροές των κινήσεων ή συμπεριφορών από άλλες πολεμικές τέχνες.
CAPOEIRA REGIONAL BAIANA – Δημιουργήθηκε από το Mestre Bimba στα μέσα της δεκαετίας του 20 και αποτελεί το πιο αθλητικό στυλ με καθορισμένο προσανατολισμό πολεμικής τέχνης. Χρησιμοποιεί λακτίσματα της capoeira angola και λακτίσματα της batuque (παλαιά πολεμική τέχνη της Βορειοδυτικής Βραζιλίας που έχει πια εκλείψει)
CAPOEIRA CONTEMPORANEA – Θα μπορούσαμε να την καθορίσουμε ως μια μορφή παιχνιδιού της σύγχρονης capoeira. Το εν λόγω στυλ έχει ως σκοπό την εξέλιξη των τεχνικών που δίνουν την δυνατότητα στον capoeirista να βελτιώσει την απόδοση του σε ένα επίπεδο αθλητικο-πολεμικό.
Βασικές απορίες
Θέλοντας να λύσουμε βασικές απορίες αρχαρίων, θέσαμε στους υπεύθυνους κάποιων σχολών μερικά απλά ερωτήματα, όπως:
- Υπάρχει όριο ηλικίας για να σχοληθείς με το capoeira;
- Χρειάζεται ο μαθητής να έχει πολύ καλή φυσική κατάσταση;
- Απευθύνεται και ταιριάζει περισσότερο σε άνδρες παρά σε γυναίκες;
- Κάποιες κινήσεις (που μοιάζουν με ακροβατικά) απαιτούν ιδιαίτερη ευλυγισία και φυσική κατάσταση;
- Υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού;
Οι υπέυθυνοι από τη σχολή «Shantom» καθώς και από το «Πολυχώρος Τέχνης Xρωματιστές Μέρες» μας απάντησαν τα εξής:
Η Capoeira είναι ανεξάρτητη φύλου, ηλικίας ή προέλευσης και κατά συνέπεια και τα τμήματα είναι δομημένα στην ευρύτερη φιλοσοφία της capoeira που κύριο μέλημα της είναι μια καλύτερη προοπτική αυτοσεβασμού και υπευθυνότητας για κάθε ασκούμενο.
Πολλές από τις κινήσεις της μπορούν να πραγματοποιηθούν από γυναίκες, άντρες και παιδιά οποιασδήποτε φυσικής κατάστασης και ευελιξίας. Για τις πιο δύσκολες-ακροβατικές κινήσεις ο ασκούμενος με τον καιρό και αφού σιγά-σιγά (με δικό του ρυθμό, χωρίς πιέσεις) βελτιώσει τη φυσική του κατάσταση θα μπορέσει να τις πραγματοποιήσει. Άλλωστε σημασία έχουν η ανοιχτή αντίληψη, η χαρά της ελεύθερης κίνησης και η ευγενής συνύπαρξη χωρίς ανταγωνισμούς και συγκρίσεις. Η Capoeira είναι μια δραστηριότητα (πολεμικός χορός) που συνδυάζει τη φυσική άσκηση με τη δυναμική αυτοέκφραση και την εκτόνωση μέσα σε κλίμα κεφιού και συλλογικότητας. Οι ασκούμενοι ταυτόχρονα με τις κινήσεις μαθαίνουν μουσική και τραγούδι.
Πηγή Άρθρου: ygeia-evexia.gr
Της Μαρίας Γκέκα